• Anasayfa
  • Favorilere Ekle
  • Site Haritası
Site Menüsü
Site Haritası

Kuşadası'nın Kuruluş Tapusu

Süleyman Ağa Mülknamesi



TÜRK ŞEHRİ KUŞADASI’NIN KURULUŞ TAPUSU


Yeni yılınız kutlu olsun. Bugün sizlerle vezir-i azam Öküz Mehmet Paşa’nın ölümünden sonra onun yaptırdığı eserlerin kıyamete kadar yaşaması için devlet tarafından alınan kararın belgesini paylaşacağız. Topkapı Sarayı’ndan bir kopyası değerli dostumuz Trakya Üniversitesi Öğretim üyesi sayın Doç. Dr. Cengiz FEDAKÂR tarafından özel izinle alınan ve Kuşadası halkı ile paylaşma izni verilen önemli bir belgeyi (mülk nameyi) sunacağız. Belge; sultan II. Osman Han tarafından Darüssade (harem) ağası Süleyman Ağa’ya verilen bir mülk namedir ve 13 satırdan oluşmaktadır. Bu sultan fermanı (mülk name) özel bir bez üzerine harikulade bir celi talik hattı ile yazılmış ve bizim ifademizle “ Kuşadası’nın Tapusu “ niteliğindedir.

Mülk name (temlik name) ; bir hükümdarın mirî araziden veya şahıslardan devlete intikal eden arazi ve binalardan bazı yerleri devlete hizmet etmiş kimselere mülk şeklinde tahsis etmesini ifade eder. Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi’nde Fâtih Sultan Mehmet'e ve Kanûnî Sultan Süleyman’a ait çok sayıda temlikname ve mülknâme bulunmaktadır. Çok zor okunan ifadelerden dolayı uzmanların epey zorlandığı, satır satır tercümenin neredeyse imkânsız olduğu bu mülk namenin önemli kısımlarını özetle sunuyoruz.

“Süleyman Ağa; sadakat ve liyakat ile her türlü devlet hizmetinde özen gösteren sadık bir kuldur. Daha önce vezir-i azam (başbakan) lık yapmış Halep eyaletinde mutasarrıf (sancak beyi) iken vefat eden vezir Mehmet Paşa , İne kazasında Kuşadası olarak bilinen mahalde (yerde) cennetmekan Sultan Ahmet han tarafından kendisine temlik edilen (geçimlik olarak verilen) Kuşadası’nda kale, han, bazı dükkânlar ve gelir getirici yerler yaptırmıştır. Kuşadası’ndaki bahsedilen yerler ile o bölgede kendi parası ile yaptırdığı diğer han, dükkânlar ve gelir getiren tüm mülklere vefat eylediğinden padişah adına devlet hazinesine kayıt edilmek için el konulmuştu. Vezir Mehmet Paşa’nın tarafımızdan tespit edilen hizmetleri ve gayretleri neticesinde bir kıta padişah fermanı (mülknâme) ile adı geçen Darüssade (harem) ağası Süleyman Ağa’ya yukarıda belirtilen merhum vezir Mehmet Paşa’nın temlik ve inşa yoluyla bıraktığı kale, han, dükkânlar ve gelir getirici diğer mülklerin tamamı bu ağaya temlik ve ihsan olarak verilmiştir.

Sonradan şunların yapılmasını isterim; bundan sonra Kuşadası’nda merhum vezir Mehmet Paşanın inşa eylediği kale, han, dükkânlar ve diğer gelir getirici mülkler, Kuşadası sınırları içinde ve dışında vergiye tabi olan Balat, Çanlı ve Ayasuluk iskelelerinden alınan resim vergisi de dâhil tüm gümrük gelirlerinin de Süleyman Ağa tarafından toplanması hakkı verilmiştir. Devamlı olarak bu vergilerin toplanma ve harcama hakkı varislerine de verilsin. Süleyman ağa bunları vakfetsin. Bu konuda ulu vezirler, beylerbeyiler ve hürmet sahibi amirler, valiler, hâkimler, namlı kadılar, defterdarlar ve hiçbir kişi Süleyman ağaya temlik, hizmet ve vakıf konularında karışmasın, işlerini bozmasın, güçlük çıkarmasın, her ne şekilde olursa olsun engel olmasınlar. 1-10 Rebiü’l Ahir sene hicri 1031 / Şubat-Mart 1622 “

Bu belgeden de net anlaşılacağı üzere, Kuşadası şehri cennetmekân merhum vezir-i azam Öküz Mehmet Paşa tarafından kurulmuş ve “ Güvercin ada kalesi “ni de o yaptırmıştır. Asla Ceneviz kalesi değildir. Bu böyle biline.

Belge sahibi: TSMA E-7897 Doç. Dr. Cengiz FEDAKÂR. Transkripsiyon: Doç. Dr. Musa GÜMÜŞ. Sadeleştiren: Erhan YILMAZ

-------------------------------------------------------------------------

1-Mehmet İpşirli, Temlikname, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul 2011, Cilt 40, s 430-431

243 kez okundu

Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yapmak için tıklayın
Ziyaret Bilgileri
Aktif Ziyaretçi3
Bugün Toplam301
Toplam Ziyaret353775
Köşe Yazıları
Hava Durumu