KUŞADASI ZEYNİYYE TEKKESİ

XV. yüzyılın başlarında Herat’ta kurulup Horasan, Hindistan, Hicaz, Suriye, Mısır, Anadolu ve Rumeli’de yayılan tarikatın silsilesi Zeynüddin el-Hâfî’den itibaren Nûreddin Abdurrahman eş-Şibrîsî (eş-Şirsî) el-Mısrî, Cemâleddin Yûsuf b. Abdullah b. Ömer el-Acemî el-Gûrânî, Hüsâmeddin Hasan Şemşîrî, Necmeddin Mahmûd el-İsfahânî, Nûreddin Abdüssamed Netanzî, Necîbüddin Ali b. Büzgaş vasıtasıyla Sühreverdiyye’nin kurucusu Şehâbeddin es-Sühreverdî’ye) ulaşır. Tarikatın XV. yüzyılın sonlarında İstanbul’da kurulan Vefâiyye şubesinin silsilesinde Necîbüddin Ali b. Büzgaş yer almaz. Şehâbeddin es-Sühreverdî’den sonra silsile bir yolla Hz. Ali’ye, başka bir yolla da Hz. Ebû Bekir’e ulaşır.

Zeyniyye’nin Anadolu’da yayılması Zeynüddin el-Hâfî’nin halifelerinden Ayasuluklu Şeyh Mehmed[1], Merzifonlu Abdürrahîm-i Rûmî ve Kudüslü Abdüllatîf el-Kudsî (el-Makdisî) gibi şeyhler vasıtasıyla gerçekleşti. Yetiştirip icâzet verdikleri arasında ʿUyûnü’t-tefâsîr’in müellifi Şehâbeddin Sivâsî’nin de yer aldığı Şeyh Mehmed, muhtemelen Anadolu’nun bazı şehirlerinde faaliyet gösterdikten sonra Sivâsî ile birlikte Ayasuluk’a (bugünkü Selçuk) gidip vefatına kadar burada kaldı.  Şemsettin Sivasi’nin yaşadığı dönemde Zeyniyye tarikatının Selçuk ve Kuşadası civarında yerleşmeye başladığını varsayabiliriz.

Asıl tekke açılması ve gelişme dönemi ise ; 18. yüzyıldaki Osmanlı baskıları sonunda göç eden aşiretlerin bir kısmı da Kuşadası’na gelip yerleşmesi ile olmuştur.  Bu aşiretlerden Bursa Emir Sultan dergahı üzerinde bulunan “ Zeyniyye Köyünden “ gelen bir gurup muhacir zorunlu iskana tabi tutularak bugünkü Kuşadası kalesi sur dışında, Adalızade mezarlığı üzerinde bulunan, Evliya Çelebin’ nin seyahatnamesinde  “ Hanımiyye Camii[2]” adını verdiği Hatice Hanım Camii civarına yerleştirilmişti. Hatice Hanım Vakfından yardımlarla cami civarına yerleşen ve  dergahlarını orada kuran bu tarikatın adı “ Zeyniyye “ idi. Bu tarikatın ülkemizde en tanınan postnişinlerinden biri de İstanbul fatihi 1.Mehmet Han’ nın hocası “ Şeyh Vefa Hazretleri” dir. Kuşadası’nda bir zeyni tekkesinin olduğu meşhur Çalıkuşu Romanında da bahsedilmektedir. Çalıkuşu romanın asıl ana karakteri olan “  Feride “ Kuşadası’na Bursa Zeyniyye köyünden gelip öğretmenliğe başlamış ve evlatlığını da bu köyden getirmiştir.