• Anasayfa
  • Favorilere Ekle
  • Site Haritası
Site Menüsü
Site Haritası

Mahalleler



KUŞADASI MAHALELERİNİN KURULUŞU-GEÇMİŞİ VE BUGÜNKÜ DURUMU






 
Kuşadası 1413 Yılında Osmanlı sultanı  Çelebi Mehmet (I.Mehmet) tarafından fethedildikten sonra bir Türk şehri olarak önemli gelişme göstermiş ve Kanuni Sultan Süleyman zamanında 1534 yılında kurulan Cezayir-i Bahri-Sefid Beylerbeyliğine bağlı  Sığla Sancağı içinde yer almıştır. Ünlü Türk denizcisi Barbaros lakaplı Hızır Hayreddin Paşa’nın Cezayir’ide içine alan geniş bir coğrafyayı Osmanlı imparatorluğuna hediye etmesi ile Kanuni Süleyman Ege Denizi içindeki Türk adalarını da içine alan ve Cezayir’e kadar olan büyük bir eyaleti Barbaros Hayreddin Paşa’ya temlik olarak vermiş ve daha sonra bu büyük eyalet “ Kaptan paşa “ eyaleti yani Kaptan-ı Deryalara verilen eyalet olarak tanınmıştı.  Kuşadası, “ Tersane hassı gelirli kaza “ statüsünde idi.  Kale hizmetleri karşılığı  vergilerden ve bazı hizmetlerden affolunan, ayrı tutulan ve serbest bırakılan Kuşadası kazasının Sığla Sancağı sahibine temlik edildiği yani gelirlerinin kiralandığı Osmanlı arşivlerinde mevcuttur ve bu kazada sahibi adına vergi toplayan “ mütesellim “ yani beylerbeyi adına vergi toplayan vekil memur vardı.





1667-68 tarihlerine ait ve toprakların ayrıntılı olarak yazıldığı Osmanlı Mufassal Tahrir defterlerine göre, kalesi, mahalleleri ve köyleri ile beraber Kuşadası önemli bir kazadır. 107 neferlik kale mustafsızları vardı. Şehrin 11 mahallesi olup nüfusu ise toplam 600 nefer yani 3300 kişidir. Bu tarihlerde 13 köyü bulunan Kuşadası kazasında  bulunan köyler-karye-ler şunlardı ; Karye-i Çınar, Anya, Kulfallı, Çanlu keferesi, Çanlı Müselman, Küplüce, Çömlekçi, Karamanlu, Devlethan, Köyceğiz, Tırha, Kavak, Değirmenci, Çiftlik Mustafa Ağa ve Kurb-i Değirmenci deresi. Karyelerin toplam nüfusu 302 nefer yani 1510 kişidir. Evliya Çelebi 1671 de Kuşadası’na gelir ve ünlü seyahatnamesinin 8. Cildinde “ Efsa-i Kala-i Dra’ül Müjgan “  diye Kuşadası şehrini anlatmaktadır.[1]



Evliya Çelebi’den  sonraki 1760 tarihli bir başka kayıtta ise bugünkü Hacı İbrahim Ağa camisinin bulunduğu bir Mahalle’den söz edilmektedir.  Bu caminin kitabesi 1648 olmasına  ve etrafında bir külliye olmasına rağmen bu tarihte  yani 1760 da yine tamir edilmiş ve tamir kitabesine ise Sarızade İbrahim ağa diye yazılmıştır. Bu yanlıştır çünkü Moralı Sarızade İbrahim Ağa Kuşadası’na 1821 Yunan isyanından sonra gelen bir muhacir ’dir. Kuşadası 1855 tarihinde ise yine önemli bir kazadır ve Osmanlı arşivlerindeki Kuşadası Kazası 1855 Yevmiye defterine göre 13 mahallesi vardır. Bu mahalleler, “ Alacamescid, Camii Cedid, Camii kebir, Dağ, Demirci, Ermeniyan, Hacı Feyzullah, Magripli, Rumiyan, Türkmen ve Yahudiyan “ dır.[2]


 
Buradan anladığımıza göre Türkler, Rumlar, Ermeniler ve Yahudiler ayrı mahallelerde yaşamaktadırlar ve Mora isyanından sonra gelen ilk muhacir dalgası Kuşadası’na yerleştirilmiş ve  nüfus dengesi Türkler lehine değişmektedir.  17. Yüzyıla var olup aradan 200 yıl geçmesinden dolayı bazı mahalleler yok olmuş ve yeni mahalleler oluşmuştur. Bazı mahalleler kale dışında oluşmaya başlamış ve bazı mahallelerde birleştirilmiştir. 1867 yılından itibaren Girit ve diğer Türk adalarından gelen muhacirler Kuşadası içine ve etrafındaki yerlere yerleştirilmiş ve yeni mahalle ve köyle doğmuştur.[3] İki oluklu mahallesi, İslam Şanlı,  Çerkez Davud köyleri birkaç örnektir.  1923 tarihinden sonra ise Kuşadası’nın demografik yapısı ve mahalle sayıları Türkler lehine değişmiş ve Ermeniler, Rumlar ve Yahudiler kenti terk etmişler ve tüm azınlık mahalleleri ortadan kalkmıştır. Rumlara ait olan mahalleler “ Hacı Feyzullah “ adını almış,  Ermenilere ait olan mahalle ise Hacı Feyzullah ve Dağ mahalleleri arasında paylaştırılmıştır.




 1923 Tarihli nüfus istatistiğine göre Kuşadası’nın merkezi dışında  ve buraya bağlı Selçuk ve Davud adında iki nahiye bulunmaktadır ve köy sayısı ise 33 olmuştur. Yine bu istatistiğe göre henüz mübadele başlamadığından gayr-i Müslüm nüfusu çok görünmektedir. Büyük zaferden sonra tüm azınlıklar Kuşadası’nı terk etmişler ve evleri sonra mübadele ile gelen muhacirlere verilmiş ve azınlık mahallelerinin yerini tamamıyla Türk mahalleleri almıştır. 1928-1929 İzmir Nüfus istatistiklerine göre Kuşadası kazası Akıncılar ve Davutlar adlı iki nahiyesi ile birlikte 23 köye sahiptir ve nüfusu 15.266 olmuştur.[4] 1940-1945 yılları arasında II. Dünya savaşının etkisi ile Kuşadası pek fazla gelişmemiş ve nüfus hareketlerinde ve mahalle artışlarında herhangi bir önemli değişiklik olmamıştır. 



 
Kuşadası’nın gelişmesi ve mahalle sayılarının artması ise 1957 yılından sonradır. 1957 yılında Aydın’a bağlanan Kuşadası’nda 1960 yılı istatistiklerine göre toplam 9 köy bağlıdır ve nüfusu 12.403 dir yani nüfus gerilemiş ancak 5 sene sonra 1965 yılında  nüfus 13.724 e yükselmiş ve 1970 sayımında ise 15.625 olmuştur. 1975 yılında Gökçe alan köyü Kuşadası’ndan alınmış ve İzmir2e bağlanmıştır. Özetle cumhuriyetin ilk yıllarında mübadele ile başlayan kalabalık nüfus II. dünya savaşı sırasında azalmış ve 1965 lerden sonra Turizm kenti olmaya başlamasından sonra hem nüfus artmış ve hem de çarpık yapılaşma ortaya çıkmış ve mahalle sayıları artış göstermiştir. 1989 yılına kadar Kuşadası büyük bir iç göçe sahne olmuş ve hem şehrin nüfus artmış ve hem de yeni mahalleler kurma ihtiyacı doğmuştur.  Bu yüzden  09 Haziran 1989 tarihli Kuşadası belediye meclis kararı ile 6 yeni mahalle kurulma kararı alınmıştır ve bu karara göre “ Bayraklı dede, iki çeşmelik, Kadınlar Denizi, Yavansu,  Kadı Kalesi ve Karova “ isimleri verilmiştir.  Böylece mahalle sayısı 13 olmuştur ve bu karar 2005 yılına kadar geçerli olacaktır. 01.06.2005 yılında ise Kuşadası Belediye Meclisi kararı ile  Mağrip oğlu (Ege ) ve Değirmendere mahalleleri ihdas edilmiş ve mahalle sayısı 15 olmuştur.[5] Kuşadası mahallelerinin oluşumları ile ilgili gerek kaymakamlık kaleminde ve  gerekse belediye arşivlerinde  maalesef  arşiv kayıtları sağlıklı değildir. Kaymakamlık yetkilileri 2001 yılındaki sel felaketinden tüm kayıtların tahrip olduğu ve imha edildiğini söylediler. Belediye arşivleri diye bir birim oluşturulmadığından ve belediye personelinin ilgisizliği ve düzensizliği, umarsızlığı yüzünden ne yazık ki sağlıklı bilgiler elde etmek mümkün değildir.12 Kasım 2012 tarihi itibarıyla Büyükşehir yasa tasarısı, Meclis Genel Kurulu'nda kabul edilerek 6360[6] sayılı kanun olarak yasalaşmıştır. Bu karara göre  Kuşadası’na bağlı Davutlar, Güzelçamlı, Çınar, Yayla, Soğucak, Kirazlı ve Yeniköy mahalle olmuşlardır. Biz köylerin yaşaması ve köy olarak kalmalarını istediğimizden Kuşadası köylerini  tarihleri ile birlikte ayrı bir bölüm halinde sitemizde yayınlıyoruz.

[1] Şenol Eskin,  Kuşadası mahalleleri, KUYETA Yerel Tarih Dergisi Nisan 2009, sayfa 17

[2] Şenol Eskin,  Kuşadası mahalleleri, KUYETA Yerel Tarih Dergisi Mayıs-Haziran 2009, sayfa 14

 [3] Elif Yeneroğlu, Aydın salnamelerinde Kuşadası, Geçmişten Geleceğe Kuşadası sempozyumu 2000

[4] Necdet Bilgi, Tanzimat’tan günümüze Kuşadası, Geçmişten  Geleceğe Kuşadası sempozyumu 2000

 [5] Şenol Eskin,  Kuşadası mahalleleri, KUYETA Yerel Tarih Dergisi Temmuz 2009 sayfa 13

[6]  TBMM Kanunlar ve Kararlar Dairesi  Başkanlığı, 2012  ve 6360 sayılı karar

Ziyaret Bilgileri
Aktif Ziyaretçi6
Bugün Toplam277
Toplam Ziyaret349642
Köşe Yazıları
Hava Durumu