Adı : Kuşadası Belediyesi Adalızade Mezarlığı
Tescil Tarihi : 06.11.1991
Sayı : 2238
Pafta No : 639 Ada, 4-5 parsel
Tescil eden kurum : İzmir 2 nolu Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma
Kurulu
İlçemizin en eski ve tek mezarlığı özelliğini uzun yıllardır korumakta olan bu mezarlık Kuşadası’nın merkezinde yer almaktadır. İçinde uzun servi ağaçlarının bulunduğu ve insana huzur veren bir ortamın olduğu bu mezarlık şehrin merkezini ikiye bölmektedir. Mustafa bin Hamza adında “ Adalızade “ lakabı ile tanınan 17. Yüzyıl önemli Osmanlı bilgini ve evliyasına padişah tarafından ihsan edilen korulukta bulunan medrese ile başlamış ancak bu bilginin 1677 yılında vefat etmesi ve bu koruluğun tam ortasına yapılan türbe etrafında oluşmuştur. Kuşadası halkı tarafından evliya kabul edilen bu zatın türbesi etrafına definler başlamış ve zaman içerisinde geniş bir mezarlık haline gelmiştir. Bir zamanlar çok geniş bir alanı kaplayan Adalızade mezarlığı yoğun göçle gelen defin işlemleri ile tamamen dolmuş durumdadır ve artık defin işlemleri durdurulmuştur. Kuşadası Adalızade mezarlığı , Kuşadası Belediyesinin ve Aydın Müze müdürlüğünün ve Aydın Anıtlar Bölge kurulunun gözetimi ve denetimi altındadır. Tescilli olan bu mezarlıkta belediye Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğüne bağlı bir mezarlık amirliği birimi bulunmakta ve 1 amir ve 5 işçi kadrolu olarak görev yapmaktadır. Eski ve yeni mezarların iç içe olduğu bu mezarlık önünden yol geçmektedir.
Osmanlı döneminden kalan hazîrelerimiz (tarihî câmilerin mezarlık bahçeleri); 21.7.1983 Tarih ve 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ile korunmaları gerekli kültür varlıklarımız olarak kabul edilmiştir. 639 ada ve 4 nolu parselde yani yolun her iki tarafına ilçemizin değişik eski mezarlıklarına ait olan yaklaşık 500 kadar olan Osmanlı dönemi mezar taşları 1989 yılında dönemin belediye başkanı merhum Lütfi SUYOLCU tarafından diktirilmiş ve bir nevi koruma altına alınmışlardır. Kuşadası Kültürel ve Tarihi Mirası Koruma Derneği tarafından 2012 yılında yapılan “ Mezar taşlarını çözmek “ adlı bir AB projesi ile 100 kadar Osmanlı dönemi mezar taşları üzerinde çalışılmış ve 2013 yılında “ Kuşadası Adalızade Osmanlı Mezar taşları “ adlı 120 sayfa bir kitap yayınlanmıştır. Ayrıca Belediyeler, Mezarlıklar hakkındaki tüzüğün 12. ve 13.maddesine göre “Mezarlıklarda güneşin girmesine ve havanın cereyanına mani olmayacak tarzda, servi ağacı gibi yaprakları yaz ve kış yeşil duran ve dalları yayvan olmayan ağaçlar kullanacak ve imkân dâhilinde çiçekler de ekeceklerdir.” der. Aynı tüzüğün 15.maddesine göre ise, “Mezarlığın dâhili daima temiz tutulacak ve yolları, parmaklıkları iyi halde muhafaza edilecektir. Mezar taşlarının kirlenmesine ve yosun tutmasına meydan bırakılmayacaktır.” denilmektedir. Bu yönetmeliğe ve kanunlara rağmen Kuşadası Belediyesi 07 Nisan 2015 tarihinde bu mezarlığın tam ortasından mezarlığı ikiye bölecek şekilde bir karar almış ancak Kuşadası kamuoyunun yoğun tepkisi ve imza kampanyası sonucu bu kararını 05 Mayıs 2015 tarihinde geri almıştır. 08 Mayıs 2015 tarihinde ise Belediye Meclisi mezarlık arkasından yol geçirmek sureti ile mezarlığın 12m içerisine girecek başka bir karar alarak konuyu Aydın Büyükşehir Belediyesine göndermiştir. Kuşadası Kültürel ve Tarihi Mirası Koruma Derneği olarak bu kararı iptal ettirmek için 07.07.2015 tarihinde Aydın Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kuruluna resmen başvurmuştur. Konu koruma kurulu gündemine alınmış ve kararı beklemekteyiz. İlçemizin tek tescilli tarihi mezarlığı olan Adalızade ile ilgili girişimlerimiz devam etmektedir ve derneğimiz tarafından çeşitli projeler hazırlanmaktadır. İnşallah bu tarihi mezarlığımız “ Kültür park “ olarak projelendirilip koruma altına alınacaktır. Işıklandırılması yapılan ve belediye mezarlık amirimiz ve personeli tarafından özenle bakılan ve bir düzene giren mezarlığımızda Cuma günleri Kuran’ı Kerim tilavet edilmektedir. Bayram öncesi arife ve bayramın ilk günlerinde ziyaretçilerle dolup taşan Adalızade mezarlığı ilçemizin tek tarihi mezarlığı ve şehrin içinde yeşil kalmış tek rekreasyon alanıdır.
Mezarlık ziyaretinde dikkat edilecek hususlar
Müslümanın arada bir mezarları ve mezarlığı ziyaret etmesi; Hz. Peygamber’in (sav) de tavsiye ettiği ibret verici güzel bir davranıştır. Nitekim Hz. Peygamber (sav) bir hadis-i şeriflerinde, “Mezarları ziyaret ediniz, çünkü mezar ziyareti ölümü hatırlatır” buyurmuştur.
• Mezar ziyareti esnasında abdestli olmaya özen gösterilmelidir.
• Mezarlıkta sessiz olunmalı, fazla gürültü çıkarmamalıdır.
• Mezarlıkta bulunan ölülere selam verilir ve onlar için hayır duada bulunulur.
• Kuran-ı Kerim okunup sevabı onların ruhuna bağışlanır.
▪ Mecbur kalmadıkça, mezarların üzerine basılmaz, üzerlerine oturulmaz.
• Her insanın er-geç mezara gideceği düşünülerek ibret alınır.
• Mezarlıkta bağırılmaz, ağlayıp feryat edilmez, orada kurban kesilmez,
şenlik yapılmaz.
▪ Mezarlıkta içki içilmez ve etrafa çöp atılmaz ve mezarlar tahrip edilmez