• Anasayfa
  • Favorilere Ekle
  • Site Haritası
Site Menüsü
Site Haritası

Turizm

       KUŞADASI TURİZM TARİHİ



1896 (1308 hicri) yılı Aydın İli Salnamesinde (İl Yıllığı) göre Kuşadası'nda bu dönemde 3 otel, 7 han, 19 meyhane, 4 gazino, 4 lokanta faaliyet göstermekte idi. Bu otel ve hanlarda, Kuşadası'na mal almaya gelen tüccarlar yanında, özellikle yaz aylarında havasından ve şifalı sulardan istifade etmek için çevre kazalardan gelenler konaklıyorlardı. Bu ilk turistlere çoğunluğunu Rumların işlettiği meyhane, gazino ve lokantalarda Türk ve Rum müziği eşliğinde Kuşadası Körfezinde tutulan taze balık ve deniz mahsulleri yanında yine yöre üzümlerinde yapılan şarap ve rakı servisi yapılıyordu.. Kuşadası'nda ki bu ilk turizm hareketinin tanıtımı, Aydın İl Salnamelerinde şöyle aktarılıyor. ''Kuşadası'nın Ab-u havası (havası ve suyu) gayet latiftir, bir buçuk saat mesafe-de bulunan ve Bahçecik tabir olunan su hafif ve hazım ve müderer bir sudur. Yine bir saat mesa-fede içme suyu tabir olunur leb-i derya da bir su daha olup bu su müshil ve vücud-u insana menfat-ı külliyesi bit-tecrübe meşhut olduğu cihetle beher sene mayıs ve ağustos da Aydın ve Nazilli ve Söke ve Tire vesair civar mahallerden ahali gelüp istimal ederler.'' Daha 1950 yılında Kuşadalı gençler Tayyar Ekmekçi, Osman Eskici, İsmail Dirim, Zeki Yalçındağ, Hasan Fehmi Korkut, Kaya Bozkurt ile Dr. Ali Alkış Kuşadası'nı Tanıtma ve Güzelleştirme Derneğini kurmuşlardı. Bu dernek daha sonra Kuşadası Turizm Derneği adını almış ve özellikle 1985 yılından sonra başlayan planlı geliş-me sürecinde turizm sektöründe profesyonel mesleki örgütlerin kurulması ile görevini büyük ölçüde tamamlamıştır.1960 yıllarının başında gerçek anlamda yerli ve yabancı turizme açılan Kuşadası'nda sadece belediyeden belgeli otel ve pansiyonlar bulunmakta idi. Bunlardan bazıları: Emek Palas, Lale Motel, Liman Motel, Ada Palas, Şener Oteli, Deniz Palas, Pamuk Palas, Sibel Palas ve Fe-rah Oteli idi. Bu otellerin yanında; Çamtepe, Balcı, Roz, Günhan, Truva, Baysal, Türköz, Çalım Pansiyonlar Kuşadası'na özellikle kendi özel araçları ile gelen yerli yabancı misafirlere hizmet veriyorlardı. Kuşadası’nda ilk seyahat acentesini 1959 yılında Naci Akdoğan tarafından kurdu. Akdeniz Gemi ve Turizm Acentesi kurulduğu ilk yıl Atina isimli 23.000 Grostonluk Yunan Gemisi ile 360 İngiliz turisti Kuşadası limanına getirdi. İskele olmadığı için yolcular motorlarla sahile taşındılar ve bura-dan otobüslere bindirilerek rehberler eşliğinde Efes harabelerini ziyaret ettiler. Deniz yolu ile gelen bu ilk guruplara rehberliği yine bir Kuşadalı Sümer Erdem yapmıştı. İlk turistik işletme belgeli tesis 31 ler Mevkiinde bulunan Tusan Otelidir. Turizm Sanayi A. Ş sahibi Enver Muradoğlu tarafından 25. 08. 1961 tarihli belge ile inşaatına başlanan tesis 9 ay gibi çok kısa bir süre içerisinde 52 oda 104 yataklı olarak 1962 yılında birinci sınıf turistik otel olarak hizmete açılmıştır. 1964 yılında Turizm Bakanlığı tarafından yayınlanan envanter çalışmasında Kuşadası’nda, Belgesiz 4 adet birinci sınıf otelde 112, bir adet üçüncü sınıf otelde 18 banyosuz olmak üzere toplam 130 oda 262 yatak bulunmakta idi. 1964 yılında Kuşadası’nda belgeli belgesiz toplam 6 tesis de 182 oda 366 yatak vardı. Kuşadası’nda ikinci turistik belgeli tesisi 23.08.1963 tarihli belge ile İmbat Otelidir. 40 oda 80 yataklı olarak Söke eşrafından Ali Rıza Özbaş tarafından 1964 yılında Kadınlar Denizinde hizmete açıldı . Akyar Mevkiinde Halil Özbaş tarafından yaptırılan ve 1964 yılında pansiyon olarak hizmete açılan Kısmet Otel 09.03.1966 tarihli turizm belgesi ile 1967 yılında 38 oda 76 yataklı olarak hizmete açılmıştır. Şehir Merkezinde Akdeniz Oteli 18.02.1966 tarihli belge ile Naci Akdoğan tarafından 1967 yılında 31 oda 47 yatakla, Yavansu mevkiinde Filiz Motel 5.07.1966 tarihli belge ile Ömer Koca öner tarafından 1969 yılında 19 oda 25 yatakla, Çıfıt tepesinin eteklerinde Posacı Pansiyon 05.07.1967 tarihli belge ile Enver Posacı tarafından 1967 yılında 10 oda 23 yataklı ve Turizm Bakanlığından Belgeli olarak hizmete giren tesis-ler olmuştur.  Kuşadası'nda ilk büyük yatak patlaması 1968 yılında yaşanmıştır. Bu tarihe kadar 300 turistik belgeli yatağın bulunduğu Kuşadası'nda 1968 yılında Kuştur ve Emekli Sandığının Arslan Burnu Tatil Köyleri ile Kervan Saray'ın hizmete açılması ile yatak sayısı bir anda 2000 nin üzerine çıkmıştır. 11.10.1967 Tarihinde Turizm Bakanlığından belge alan 400 ev 800 yataklı Kuştur AŞ 4.000.000.-TL sermayeli A sınıfı turistik belgeli idi. Tesisin proje bedeli 12.000.000.-TL idi. Turizm Bakanlığından alınan 21.6.1967 tarihli belge ile Emekli sandığı tarafından, Arslan Burnu mevkiinde 200 dönüm arazide 17.000.000.-TL keşif bedeli ile 1968 yılında yaptırılan 420 oda 800 yataklı tesisi önce CET isimli bir Fransız firmasına kiralanmış daha sonra Club Med’e devir edilmiştir. 1613 tarihinde Osmanlı sadrazam-larından Öküz Mehmet Paşa tarafından yaptırılan Öküz Mehmet Paşa Kervan Saray'ında (Kurşunlu Han) 1964 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restorasyon başlatılmış ve 1968 yılında Fransızlara kiraya verilerek otel olarak hizmete sunulmuştur. Kuşadası'nda gerçek bilimsel anlamda turizm hare-ketinin organizasyonunda hiç şüphe yoktur ki dönemin ileri görüşlü yöneticilerinin katkısı olmuştur. 1964–1968 yılları arasında ilçe kaymakamlığı yapan Sayın Özer Türk, Avrupa'da aldığı turizm eğitimi ile Kuşadası'nda turizm hareketinin fitilini ateşlemiştir. Kuştur ve Arslan burnu (Fransız tatil köyü), Öküz Mehmet Paşa Kervansarayının restorasyonu, Yat limanı fikri ve projelendirilmesi, İskelenin yapı-mı. Sahilde bulunan Denizellere ait prina fabrikasının kaldırılması ve bu alanın düzenlenmesi hep onun döneminde ve öncülüğünde yapılmıştır. Kuşadası’nın turizm kenti olması yönündeki alt yapı çalışmaları-nın yanı sıra Özer Türk halkın, esnafın, devlet memurlarının, polisin, jandarmanın eğitimlerine de önem vermiştir. Kurslar açarak turizm eğitimi seferberliği başlatmış. İlçe ye gelen turistlerle bizzat ilgilenmiş Kuşadası'nın daha fazla tanınması için yoğun çaba sarf etmiştir. Özer Türk ile ilgili pek çok anıyı dönemi yaşayanlar aktarmaktadır ben burada yanında tahrirat kati-bi olarak çalışan Sayın Osman Ekici'nin her fırsatta gururla anlattığı bir anısını turizm tarihimizin gelişimi ve geleceğine ışık tutması için aynen aktarıyorum.



Sayın ÖZER Türk , Dilek Yarımadası Milli Parkında avlanan bir leopara (Anadolu Parsı) ait olduğunu söylediği postu ziyaretine gelenlere göstererek yörenin turizme ne kadar elverişli ve el değmemiş olduğunu anlatmak isterdi......’’ ‘’...Yine Kuşadası'nda açılmasına ön ayak olduğu ilk diskonun önünde turistlerin rahatsız edilmemesi için Em-niyet Amiri Mustafa Yeşilova ile günlerce nöbet tutmuşlardı.’’ Kaymakam Özer Türk ve Emniyet Amiri Mustafa Yeşilova klasik amir memur ilişkisinin dışında Turistik Kuşadası'nın yaratılmasında el ele, omuz omuza çalışmışlardır. Kaymakam Özer Türk Kuşadası'ndan sonra yine bir sahil kasabası olan Burhaniye de kaymakamlık ve daha sonrada Muğla da valilik yaptı. Bu görev yerlerinde de Kuş-tur benzeri, turizm yatırımlarına önderlik etti, bu yörelerde de turizmin gelişmesine büyük katkılarda bulundu. Kuşadası için çok büyük işler gerçekleştiren bu değerli yönetici 59 yaşında aramızdan ayrıldı. Bugün isminin verildiği spor kompleksi ve bundan 30 yıl önce başardıkları ile halen aramızda bizlerle birlikte yaşamakta ve Kuşadası Turizm tarihi içinde hak ettiği en yüksek mevkide yerini almıştır. 1960’lı yılların ortalarından itibaren Kuşadası'nda turizm hareketinin başlaması ile otel, motel ve pansiyonların yanında özellikle kendi vasıtaları ve karavanları ile ülkemizi gezmeye gelen gelir durumu yüksek turistler için kamping ve mokamp alanları da ihtiyaç olmuştu.  Bunlardan ilki, Kuştur Tatil Köyü ile Tusan Otel arasında British Petrol şirketine ait alanda Turizm Bakanlığından alınan 11.05.1966 tarihli belge ile hizmete açılan 200 çadır kapasiteli BP Mokamp idi. Açıldığı yıl kişi başına 5 lira, ara-ba ve çadır için ise 2,5 TL ücret alınmıştır. Ayrıca Kuşadası'ndan şehre girerken sahil boyunca şimdiki yat limanı arkasındaki zeytinlikler ve belediye parkı kamping alanı olarak kullanılıyordu. 70’li yılların ikinci yarısından itibaren dünyada petrol krizi ve Avrupa ile ülkemizi bağlayan yolun özellikle Yugoslavya ve Bulgaristan kesimlerinde yoğun trafik nedeni ile ülkemize kendi vasıtaları ile gelen turistlerde azalma gözlenmiş ve bu nedenle kamping ve mokamp turizminde gerileme ol-muştur. 1979 yılında Kuşadası’nda 7 adet kamping faaliyet gösteriyordu: (Genco Efes, Yat, Ölmez, Huzur, Diana, Küçükoğlu, BP Mokamp) Bunlardan BP ve Genco Mokamp turistik belgeli idi. Bugün hale eski canlılığını kazanamayan kamping turizminde, boşluğu yerli kampingcilerimiz doldurmaya çalışmaktadır. Kuşadası'nda 1970 li yılların başında 11 turistik belgeli işletmede 1100 oda ve 2200 yatak bulunurken ayni dönemde 30 belediye belgeli tesiste 450 oda 1200 yatak bulunuyordu. Bu ya-tak kapasitesine ilave olarak yörede 1000 kamu kampı yatağı özellikle yerli misafirlere hizmet veri-yordu. Yine 1974 yılında Kuşadası'nda 4 seyahat acentesi (Efes ur, Gürkay, Akdeniz, Adatur), bir rent a car (Genco) acentesi faaliyet gösteriyordu. 1979 yılında yine 4 seyahat acentesi faaliyet gösteri-yordu ancak Ada tur ve Efes tur kapanmış yerine Karavan ve Kaya Şavkay’ın sahibi olduğu Kaya tür seyahat acenteleri açılmış idi. 1970 den 1980 yılına gelene kadar turistik yatak kapasitemiz %50 artarak 3300'e ulaştı, yine bu dönemde belediye belgeli toplam 1800 yatağımız vardı. Bu sayılar 1983 yılına kadar çok az farklılıklarla arttı.



Ayni yılda Belediye belgeli 13 otel, 3 motel ve 25 muhtelif büyüklükte pansiyon faaliyette idi. Turistik belgeli 5 otel, 4 motel, 2 tatil köyü, 3 pansiyon 2 mokamp faaliyet gösteriyordu. 1979 yılında Samos-Kuşadası arasında çalışan 5 tekne vardı. (Macera, Azimli-ler, Gürkay, Diana, Ünver) Toplam kapasiteleri 354 yolcu, 5 araç idi ve yine bu dönemde Samos gidiş-dönüş ücreti 18 USD. Ülkemizde 1983 yılında 611 turistik işletme belgeli tesiste toplam 66.000 dolayında turistik belgeli yatak vardı. Bu yıllarda Kuşadası'nda ise 19 tesiste 1682 oda 3367 turistik yatak, 58 belediye belgeli tesiste ise 880 oda ve 2200 yatak yerli ve yabancı turizmin hizmetinde idi. Kuşadası’nda toplam 77 konak-lama tesisinde 2562 oda ve 5567 yatak bulunuyordu. Bu dönemde Türkiye turizminde yaşanan kriz yatak kapasitesinin azlığından kaynaklanıyordu. Oteller, rezervasyon taleplerini karşılamakta zorlanıyorlar, müşteri ve acente seçiyorlar, fiyatlarını döviz cinsinden belirleme konusunda Turizm Bakanlığına baskılar yapıyorlardı. Seyahat acenteleri otellerden yer alabilmek için ön ödeme (kaparo) vermek durumunda kalıyordu. İşte bu otelciler için en parlak dönemde Turgut Özallı Anavatan Parti-si iktidarı ile Türkiye'de yeni bir dönem başladı. Turizm yatırımları çeşitli yöntemlerle teşvik edildi. Kamu arsaları, ormanlık alanlar turizm yatırımlarına açıldı. Yatırımlar yüzde 70–80 oranında kredilerle desteklendi. Turizm ve otelcilikle uzaktan yakından ilişkisi olmayan kişiler bu cazip teşvikler karşısında konaklama tesisi yapma seferberliğine girişti. Arazi devletten, teşvikler ve krediler devlet-ten bundan daha iyi fırsat olmazdı.10 yıl içinde tesis ve yatak kapasitelerinde patlama oldu. 1993 yılında 1546 turistik işletme belgeli tesiste 228.660 yatak ülke turizminin hizmetine girdi. Bu dönemde Kuşadası'nda da turistik işletme belgeli tesisi sayısı 86, oda sayısı 8776'ya, yatak sayısı ise 18.093'e ulaştı. Belediye belgeli tesis sayısı 299'e bu tesislerde oda sayısı 4740'e ve yatak sayısı ise 11850'yi buldu. Bu on yıl içinde ülke genelindeki turistik belgeli yatak artışı %346,4, Kuşadası'nda bu yatak artışı % 537,3 u bulmuştu. Kuşadası'nın bölgedeki yatak arz payı %19, ülke genelinde ise %6 civarında idi. Yine 1993 yılında Kuşadası'ndaki tesislerde konaklayan 530.000 müşteri 2.650.000 geceleme gerçekleştirdi. Ülkemizde de turizm zaman zaman krizlerden etkilendi. Bu krizlerin pek çoğu turizmde rekabet ettiğimiz Akdeniz ülkeleri ve özellikle komşumuz Yunanistan kaynaklı krizler idi. Kıta sahanlığı, Kıbrıs savaşı, Ege’de petrol arama çalışmaları, FIR hattı meselesi, Ege'de askeri tatbikatlar vb konuların belirli dönemlerde ve de özellikle yaz ayları içinde meydana gelmesi turizmin sekteye uğramasına sebep oldu. Bu durumdan Kuşadası turizmi de olumsuz etkilendi. Krizlerin bir kısmı da bizden kaynaklanmıştır. Zaman zaman yerli ve yabancı basında çıkan salgın hastalık haberleri (kolera, bağırsak enfeksiyonu vb), deprem, askeri darbeler, öğrenci hareketleri, doğu ve güneydoğu kaynaklı terör, benzeri toplumsal olaylar meydana geldikleri ve hatta takip ettikleri yıllarda ülke ve Kuşadası turizmini olumsuz etkilediler. Türk turizmini en çok ve uzun vadeli etkileyen kriz 1991 yılında yaşanan Körfez Savaşı oldu. Bunu ekonomik göstergelerde açıkça görmekteyiz. Türkiye’nin doğrudan taraf olduğu Kıbrıs Savaşı ve sonrasında bile Turizm hareketi, Körfez Krizi kadar etkilenmemişti.



Zira Kıbrıs Barış Harekâtının gerçekleştiği 1974 yılında Kuşadası'nda 2.500'i turistik toplam 4.000 yatak bulunuyordu. Kuşadası'ndan binlerce kilometre uzakta yaşanan Körfez Krizi esnasında ise toplam 25.000 pazarlanmış yatak bir anda boş kaldı. Günlük gemi ve yolcu girişleri azaldı. 1990 yılında 617 gemi ile 225.000 turistin geldiği Kuşadası limanına körfez krizinin yaşandığı 1991 yılında 317 gemi ile sadece 99.000 turist günübirlik giriş çıkış yaptı. Kuşadası'nda turizm gelirleri içinde en önemli pay limana günü birlik gelen yolcu gemilerinden elde edilen kazanç almaktadır. Ülkemizdeki toplam konaklamaların %6,4’ünün yapıldığı Aydın ilinde yoğunluk Kuşadası'nda toplanmaktadır.1990 yılında İl genelindeki 2,5 milyonluk gecelemenin 2.250.000 Kuşadası’nda gerçekleşmiştir. Kuşadası Limanı, enlemi 37 52 ' 30 '' Kuzey, boylamı 27 15 ' 42 '' Doğu olan ve Ak burun ile enlemi 37 48 ' 54 '' Kuzey, boylamı 27 16 ' 12 '' Doğu mevkiindeki Nar deresi ağzından hakiki batı istikametinde çizilen mevhum hatlar ile 27 14 ' 00 '' doğu boylamının iç kısmında kalan deniz sahasıdır. Limanımızda iki adet betonarme iskele mevcut olup bunlar-dan 239 metre uzunluğundaki ilk iskele 1968, 205 metre uzunluğundaki ikinci iskele de 1988 yılında faaliyete geçmiştir. 629 yat kapasitesine sahip Kuşadası Yat Limanı,1978 yılında hizmete açılmıştır. Toplam kapsadığı alan 163.000 m2 dir. 1978 yılında hizmete açı-lan Yat limanına 1985 yılında 247 si yerli 1215 yabancı toplam 1462 yat gelmiştir. Bu sayı 1990 yılında 2000 e ulaşmıştır. 1997 yılı sonunda özelleştirilmiş ve SETUR tarafından devir alınmıştır. Ege Ports – Kuşadası Yolcu Limanı Türkiye'nin Ege kıyılarında Kuşadası ilçesinde bulunur. 3 Temmuz 2003 tarihinde, TDI Limanın işletme haklarını; limanı ziyaret eden yolcu gemileri için barınma, pilotaj, römörkaj, atık yönetimi, yolcu yerleştirme yönetimi, temiz su rezervi, onarım ve bakım servisleri dahil olmak üzere, 30 senelik bir sure için devretmiştir. Ege Ports, Global Liman İşletmeleri’nin işletmesini üstlendiği ilk limandır. Denizcilik Müsteşarlığı'nın verilerine göre, 2011'de Ege Ports - Kuşadası Yolcu Limanı’na gelen gemiler ve yolcu varışları bakımından Türkiye'nin en yoğun kurvaziyer limanıydı. Ayrıca, G.P. Wild International' a göre Ege Ports 2011de toplam 648,000'den fazla kurvaziyer yolcusu ve 62.000 feribot yolcusu ile Akdeniz'in 16. en çok ziyaret edilen limanıydı.
 
 

Kruvaziyer

 

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

sefer

347

444

499

613

646

616

530

yolcu

215.094

295.219

368.696

466.639

557.515

568.179

491.796

GR

8.046.057

10.125.485

13.257.482

17.468.012

20.509.148

21.242.766

18.438.544

 
( Kaynak : Ali Ergül,  Kuşadası Kültürel ve Tarihi Mirası Koruma Derneği 2014 Kuşadası Kültür ve Tarih Seminerleri, Kuşadası )
 
 
 

 

Ziyaret Bilgileri
Aktif Ziyaretçi2
Bugün Toplam135
Toplam Ziyaret349500
Köşe Yazıları
Hava Durumu